Azərbaycanın coğrafiyası bataqlıqlardan tutmuş yüksək dağlara, səhralardan münbit dərələrə qədər müxtəlif mənzərələr kolleksiyasını əhatə edir. Ölkənin mərkəzini Kür çayının ətrafında yerləşən geniş vadi tutur. Bu vadi şimaldan Böyük Qafqaz dağları, cənubdan isə Kiçik Qafqaz dağları ilə həmsərhəddir və şərqdən Xəzər dənizinə açılır. Azərbaycanın ən hündür nöqtəsi 4,467 m (14,656 fut) ilə Bazardüzü dağı, ən aşağı nöqtəsi isə Xəzər dənizində -28 m (-92 fut) dərinlikdədir.
Xəzər dənizi bir çox balıq növlərinin məskənidir və sahillərində çoxsaylı quş növlərinin yaşadığı mühüm bataqlıqlar yerləşir. Xəzər dənizi dəniz adlansa da, dünyanın ən böyük gölüdür. Uzun müddət əvvəl digər dənizlərlə (Aralıq dənizi kimi) bağlı idi, baxmayaraq ki, tektonik hərəkətlər təxminən 5 milyon il əvvəl Xəzər dənizini digər dənizlərdən ayırdı. İndi Xəzər dənizi Türkiyə, Gürcüstan və Azərbaycanın ərazisindən axan Kür də daxil olmaqla böyük çaylarla qidalanır. Bu, suyun axmasını təmin edir, baxmayaraq ki, su dövranının yeganə yolu buxarlanmadır. Su buxarlanarkən tərkibindəki duz və ya mineralları buxarmır, buna görə də Xəzər dənizi duzludur (baxmayaraq ki, okeanlar qədər duzlu deyil). Xəzər dənizi də dəniz səviyyəsindən aşağıda yerləşir və Azərbaycanın ən aşağı nöqtəsini dəniz səviyyəsindən -28 metr (92 fut) aşağıdadır. Sahillərdə xüsusilə yayda məşhur olan çimərliklər və kurortlar yerləşir. Xəzər dənizi həm də böyük neft ehtiyatlarına malikdir və dünyada ilk dəniz neft quyuları Bakı yaxınlığında tikilmişdir.
Xəzər dənizindən qərbə doğru gedən ən asan yol Kür çayı ilə keçir. Bu çay Türkiyə dağlarından başlayır, sonra Gürcüstanı keçərək Ermənistandakı çaylardan su alır (ölkəyə heç vaxt keçmədən), Azərbaycandan keçərək Xəzər dənizinə tökülür. Mingəçevir yaxınlığında Azərbaycanın ən böyük gölü olan Mingəçevir su anbarını yaradan bənd var. Kür çayının ətrafındakı torpaqlar suvarılan və nisbətən münbitdir, baxmayaraq ki, Azərbaycanın düz ərazilərində böyük yarımsəhra əraziləri də var.
Azərbaycanın coğrafiyasında dağlar üstünlük təşkil edir. Ölkənin şimal hissəsində Böyük Qafqaz, cənub hissəsində isə Kiçik Qafqaz olduğu üçün müxtəlif dağ mənzərələri mövcuddur. Qafqaz dağları Avropadan Asiyaya qədər uzanan daha böyük sistemin bir hissəsidir və həqiqətən də Qafqaz dağlarının su hövzəsi Avropa ilə Asiya arasında rəsmi sərhədi təşkil edir. Qafqaz dağlarına çoxlu qar və yağış yağır, bu yağıntılar regionda içməli suyun böyük hissəsinin mənbəyidir. Aşağı yamaclarda daha zəngin yarpaqlı meşələr (palıd, ağcaqayın və kül ağacları ilə), daha yüksək yamaclarda isə daha çox şam meşələri, buzlaqlar və ən yüksək hündürlüklərdə açıq ərazilər yerləşir.
